Прививки.уз - Олдини олиш. Ҳимоя қилиш. Эмлаш.

Ротавирусли гастроэнтерит – бу юқори контагиозли диарея касаллиги бўлиб, ингичка ичакни зарарловчи ротавирус келтириб чиқаради. Кўпгина болалар юқори контагиозли бу вирус билан 5 ёшга тўлгунига қадар зарарланади. Бу касаллик барча ҳудудларда кузатилади, ҳатто яхши санитария-гигиена стандартларига эга бўлган ва хавфсиз ичимлик суви билан таъминланган давлатларда ҳам.

Кўпроқ 3 ёшгача бўлган болалар зарарланади. Ўлим ҳолатлари оғир сувсизланиш билан кечадиган гастроэнтеритни ривожланиши туфайли 1 ёшгача болалар ўртасида кузатилади.

Ротавирус фекал-орал йўли билан юқиб, “ифлос қўл касаллиги” ҳисобланади. Касаллик юққан бола фекал билан кўп миқдорда вирус ажратади. Вирус касаллик белгилари бошланишдан икки кун олдин ажрала бошлайди ва белгилари пайдо бўлгач 10 кунгача давом этади. Вирус ташқи муҳитга чидамли бўлиб, вирус билан ифлосланган озиқ-овқатлар, сув ва буюмлар билан тарқалади.

Ротавирус инфекцияси билан бирламчи касалланишнинг ўртасча ёши 6 ойликдан 9 ойликгача кузатилади. (80% 1 ёшдан киччик болалар ўртасида).

Ротавирусли гастироэнтерит одатда сувсизликка олиб келувчи тез-тез сувдек ич кетиши, қайт қилиш билан бошланади. Касаллик белгилари касаллик юққандан 2-3 кун кейин бошланади. Диарея бошлангунга қадар тана ҳароратини кўтарилиши, қайт қилиш кузатилади. Диарея ўртача уч кундан етти кунгача давом этади.

Ротавирус инфекцияси касаллиги тўғри даволанганда асоратлар кузатилмайди.

Бир ёшгача бўлган болаларда қайт қилиш ёки тез-тез сувдек ич кетиши бошлангандан кейин жуда тез сувсизланиш бошланиб, шок, буйрак ва жигар фаолиятининг бузилиш каби оғир асоратларга олиб келиб, ўлимга сабаб бўлади.

Ротавирусли гастроэнтеритда ўлим кўрсаткичи

ЖССТ маълумотларига кўра (2008й.), болалар ўртасида диареядан вафот этган барча ҳолатларни 5%ни ротавирус инфекцияси ташкил қилади, ротавирус инфекциясидан вафот этганлар 5 ёшгача бўлган 100 000 болага тахминан 86га тенг.

Ротавирусли гастроэнтеринни махсус антивирусли давоси йўқ. Диареянинг бошқа ҳолатларидагидек даволашнинг асосий йўли, рух препаратини қўллаган ҳолда, орал регидратация ёрдамида йўқотилган суюқлик ўрнини тулдиришдир. оғир сувсизланишда суюқликни вена орқали юбориш талаб қилиниши мумкин

Охирги 20 йилда дннё бўйича бошқа сабаблар билан келиб чиққан диареядан ўлим кўрсаткичи, овқатланишни яхшиланиши, санитария-гигиенани яхшиланиши оқибатида сезилари камайди. Бироқ, санитария ҳолатларини яхшиланиши сифатли сув таъминоти ротавирус инфекцияларига қарши самарасиздир. Эрта ёшдаги болалрни оғир ротавирусли инфекциялардан ҳимоя қилишнинг муҳим усули 6 ойгача фақат билан кўкрак сути билан боқиш, А витамин бериш, хавсиз сув таъминоти санитария ва гигиена қоидаларига риоя қилиш, қўлларни ювиш билан бирга эмлашдир,

Ҳозирги вақитда мавжуд ротавирус вакциналар (РВ) бир ёки ундан ортиқ тирик кучсизлантирилган вирус штаммларини сақлайди. Улар оғиз орқали юборилиб, ротавирусли гастироэнтретдан ҳимоя қилади, бошқа этиологияли диареялардан ҳимоя қилмайди. Ўзбекистон Республикаси профилактик эмлаш календарида ротавирус инфекцияларига қарши вакцина 2 ва 3 ойлигида пентавалент 1 ва 2 вакциналари билан бир вақитда 2 ва 3 ойликда юборилади (АКДС+ГепВ+Hib вакциналарининг биринчи икки дозаси билан).

Мавжуд ротавирус вакциналари ичак инвагинацияси келиб чиқишнинг кичик хавфи борлигини ҳисобга олмаганда (ичакни бир парчасини боқасини ичига кириши) хавфсиз ва яхши қабул қилинади. Эмлаш кичик ёшдаги болалрни ротавирусли гастироэнтеритнинг оғир формаларидан камида икки йил (киччик хавф бор даврида) ҳимоя қилади.

Инжиқлик, бурин битиши, қулоқ инфекциялари қайт қилиш ва диарея каби енгил ноъжўя таъсирлари (эмланган болаларнинг 5%да) мавжуд.

Ротавирус вакцинасини қўллашда эҳтиёт чораларига анамнезда ичак инвагинацияси ёки ичакда тешилишни ривожланиши, сурункали ошқозон-ичак касалликлари ва ўткир, оғир касалликларни кузатилиши. Болада ўткир гастроэнтерит ёки иситма кузатилганда ёки оғир ва ўрта оғир касалликлар бўлганда эмлаш қолдирилади.